Glossarium astronomicum

Aarde

De aarde is de derde planeet vanaf de zon en de op vier na grootste planeet in het zonnestelsel. Het is een rotsachtige, aardse planeet met een straal van ongeveer 6400 kilometer (km). Hij heeft een massa van ongeveer zes biljoen biljoen kilogram.

De typische afstand van de aarde tot de zon is ongeveer 150 miljoen kilometer. Dit wordt gedefinieerd als één astronomische eenheid. De aarde doet er 365,26 dagen over om rond de zon te draaien. De aarde heeft één natuurlijke satelliet, de maan.

Op aarde leven miljoenen soorten levende wezens, waaronder mensen; het is tot op heden de enige plek in het heelal waarvan bekend is dat er leven is. Men denkt dat de aarde ongeveer 4,54 miljard jaar geleden is ontstaan. De aarde heeft een atmosfeer en magnetosfeer die schadelijke straling tegenhouden en daardoor de vermenigvuldiging van levende organismen mogelijk maken. De aarde heeft ook veel oppervlaktewater (de enige planeet in het zonnestelsel die dit heeft), waardoor de aarde een blauwe kleur heeft.

Gerelateerde termen:

• Astronomische Eenheid • Maan • Zonnestelsel • Aardse Planeet

Azimut

Beschrijving: In een horizontaal coördinatensysteem verwijst azimut naar de richting (hoek langs de horizon) waarin het object zich bevindt. Het wordt gemeten in graden, beginnend vanuit het noorden en richting het oosten. Azimutwaarden bestrijken een volledige cirkel van 0 tot 360 graden. Met andere woorden, als u een denkbeeldige boog tekent op de hemelbol van het object naar de horizon, loodrecht op de horizon, geeft de azimut de locatie aan van het punt waar deze boog de horizon raakt. Een object direct in het noorden heeft een azimut van 0 graden, een object direct in het oosten een azimut van 90 graden, enzovoort. In oudere leerboeken, die in meerdere landen werden gebruikt, was het gebruikelijk om de azimut te meten vanaf het zuiden naar het westen. De azimutwaarden in die leerboeken zouden dus 180 graden verschoven zijn.

Gerelateerde termen:

• Altitude
• Horizon

Atoomstructuur

De atoomstructuur is de interne organisatie van de deeltjes in een atoom. Het geeft aan hoeveel neutronen en protonen er in de kern van een atoom zitten en beschrijft hoe elk van deze deeltjes uit quarks is opgebouwd. Het laat ook zien dat de elektronen permanent rond deze kern bewegen, op verschillende niveaus afhankelijk van hun energie. Atomen zijn elektrisch neutraal omdat ze hetzelfde aantal elektronen en protonen hebben. Een atoom kan geladen raken door een elektron af te geven of te absorberen, in welk geval het een ion wordt.

Gerelateerde termen:

• Atoom
• Energieniveau
• Ionisatie
• Elektron

Atoom

Atomen zijn de kleinste bouwstenen van de materie waaruit een chemisch element bestaat. Heliumgas bestaat bijvoorbeeld uit een verzameling van vele heliumatomen, waarbij elk heliumatoom niet van elkaar te onderscheiden is; koolstof, bijvoorbeeld in de vorm van diamant, is een verzameling koolstofatomen.

Het woord "atoom" gaat terug tot Democritus, een oude Griekse filosoof, die stelde dat atomen de ondeelbare fundamentele componenten van alle materie zijn. Daarentegen bestaan atomen volgens de moderne definitie uit elektronen, protonen en neutronen. Protonen en neutronen vormen de atoomkern. Alle atomen van een bepaald chemisch element hebben hetzelfde aantal protonen, een uniek kenmerk voor dat element. De atoomkern is omgeven door elektronen. Zoals de term vaak wordt gebruikt, zijn atomen elektrisch neutraal, met evenveel protonen (elk met één positieve elektrische lading) als elektronen (elk met één negatieve lading). Wanneer elektronen worden verwijderd uit of toegevoegd aan deze neutrale configuratie, wordt een atoom een ion.

De elektronenschil bepaalt de chemische eigenschappen van een atoom. De verschillen en overeenkomsten tussen de verschillende soorten atomen worden georganiseerd en geclassificeerd in het periodiek systeem der chemische elementen. De elektronenschil bepaalt ook hoe een atoom reageert op straling. De resulterende kenmerken in het spectrum van licht dat wordt ontvangen van astronomische objecten stellen astronomen in staat de verschillende soorten atomen in de ruimte te identificeren.

Gerelateerde termen: • Atoomstructuur
• Ionisatie
• Elektron
• Spectraallijn
• Absorptielijn
• Emissielijn

Atmosferische uitdoving

Atmosferische uitdoving is de verstrooiing of absorptie van het licht van hemellichamen die door de atmosfeer van de aarde reizen. Atmosferische gassen laten zichtbaar licht door en zijn transparant voor radio- en infraroodlicht, waardoor dit soort telescopen op de grond veel worden gebruikt. Om dit fenomeen te voorkomen en licht van andere golflengten te kunnen observeren, bevinden sommige telescopen zich buiten de atmosfeer.

Gerelateerde termen: • Atmosfeer • Uitdoving • Infrarood astronomie • Optische astronomie • Radioastronomie • Interstellaire uitdoving

Atmosfeer

De atmosfeer is een gaslaag die een hemellichaam omgeeft. Deze wordt in stand gehouden door de zwaartekracht van het hemellichaam en heeft daarom de grootste dichtheid aan het oppervlak. Op grote hoogte gaat de atmosfeer over in de interplanetaire ruimte.

Voor planeten met een vast of vloeibaar oppervlak is de ondergrens van de atmosfeer duidelijk. Sterren hebben een gasvormig binnenste en hebben daarom geen duidelijke ondergrens voor hun atmosfeer. Een sterrenatmosfeer verwijst normaal gesproken naar de buitenste gaslaag van een ster waardoorheen het licht van het binnenste de ruimte in reist.

Een magnetisch veld van een planeet kan de atmosfeer van een planeet beschermen tegen snelle verdwijning in de ruimte door zonne- of sterrenwind. In het geval van de aarde beschermt het ook alle organismen tegen genetische schade door de schadelijke effecten van de zonnewind en kosmische straling.

Gerelateerde termen:

• Gas
• Zwaartekracht
• Zonnewind
• Magnetisch veld

Astrofysica

Astrofysica is een wetenschap die de principes van de natuurkunde gebruikt om de aard van astronomische objecten te bestuderen. In de astrofysica wordt de straling over het gehele elektromagnetische spectrum bestudeerd, samen met niet-elektromagnetische signalen, zoals zwaartekrachtgolven en neutrino's die door astronomische objecten worden uitgezonden, evenals hun eigenschappen wat betreft helderheid, dichtheid en temperatuur.

Astrofysica is een zeer brede wetenschap die takken van de theoretische en observationele fysica omvat.

Gerelateerde termen:

• Astronaut
• Wetenschap
• Zwaartekrachtgolven
• Neutrino

Astronomie

Astronomie is een van de oude wetenschappen en omvat de studie van hemellichamen aan de hemel, zoals sterren, planeten, sterrenstelsels, meteoren en meteorieten. Het bestudeert ook de atmosfeer om de planeet Aarde te vergelijken met naburige planeten. Vroeger hield astronomie zich bezig met het volgen van de posities van de zon, de maan en planeten voor kalender- en navigatiedoeleinden. Moderne astronomen bestuderen nu ook de fysische verschijnselen die de vorming en het gedrag van astronomische objecten bepalen.

In de oudheid was astronomie vaak nauw verwant aan de pseudowetenschappelijke astrologie en veel mensen kennen nog steeds het verschil tussen beide niet.

Astronomie is een van de weinige wetenschappen waarin amateurastronomen een belangrijke rol kunnen spelen, aangezien amateurastronomen hebben bijgedragen aan vele belangrijke ontdekkingen.

Gerelateerde termen:

• Astronoom
• Astrofysica
• Kalender
• Wetenschap

Astronomische Eenheid

Een astronomische eenheid (AE) is een handige afstandseenheid die gelijk is aan exact 149.597.870,7 kilometer (km). Dit is ongeveer de gemiddelde afstand tussen de aarde en de zon, wat een eerdere definitie van de AE was. De AE wordt vaak gebruikt om afstanden in het zonnestelsel en in andere planeten- of sterrenstelsels te meten. Neptunus draait bijvoorbeeld op een afstand van ongeveer 30 AE van de zon.

Gerelateerde termen:

• Lichtjaar
• Parsec
• Semi-lange as

Astronoom

Een astronoom bestudeert de objecten waaruit het heelal bestaat. Astronomen kunnen professionals of amateurs zijn. Professionele astronomen en sommige amateurastronomen analyseren wetenschappelijke gegevens verkregen door telescopen op aarde en in de ruimte om vragen te beantwoorden over de samenstelling van objecten in de kosmos, hun verspreiding, evolutie en toekomst. Met deze informatie formuleren astronomen nieuwe theorieën die verklaren wat we in het heelal zien, van kleine tot grote schaal. Sommige amateurastronomen observeren de hemel simpelweg om het wonder van het heelal te bewonderen. In de praktijk is er geen verschil tussen een professionele astronoom en een astrofysicus. In de moderne astronomie zijn professionele observaties altijd verbonden met pogingen om de fysische processen te modelleren die de waargenomen verschijnselen veroorzaken, en een universitaire opleiding in astronomie omvat de relevante natuurkundige kennis als vanzelfsprekend.

Gerelateerde termen:

1. Astronomie