Glossarium astronomicum

Galactische halo

De galactische halo is een ruwweg bolvormige verdeling van sterren, gas en donkere materie die zich boven, onder en buiten de schijf van de Melkweg uitstrekt. Sterren in de halo zijn ouder en hebben een lager metaalgehalte dan de meeste sterren in de schijf van de Melkweg. In het gebied rond de zon is slechts een paar procent van de sterren afkomstig uit de halo. In de galactische halo worden ook bolvormige sterrenhopen aangetroffen.

Een onzichtbare halo van donkere materie strekt zich ook uit door en rond de Melkweg en bevat het grootste deel van de massa van de Melkweg.

De meeste andere sterrenstelsels hebben ook halo's.

Gerelateerde termen:

• Galactische uitstulping
• Galactisch centrum
• Galactische schijf
• Sterrenstelsel
• Bolvormige sterrenhoop
• Sterrenpopulatie

Galactische schijf

De galactische schijf is het schijfvormige deel van de Melkweg dat sterren, gas en stof bevat die in een cirkelvormige, coplanaire beweging rond het galactische centrum draaien. De galactische schijf is erg dun in vergelijking met zijn diameter van ongeveer 100.000 lichtjaar. Hij wordt soms onderverdeeld in twee componenten: de dunne schijf, die ongeveer 1000 lichtjaar dik is, en de dikke schijf, die ongeveer 5000 lichtjaar dik is. Of de dikke schijf een afzonderlijke component van de melkweg is of een uitbreiding van de dunne schijf, is een punt van discussie onder astronomen. De dunne schijf heeft vier spiraalarmen waar de snelheid van stervorming relatief hoog is. De schijf wordt omgeven door een grote galactische halo.

Hoewel de Melkweg goed bestudeerd is, is de precieze structuur ervan nog steeds onderwerp van discussie, met name in de buurt van de kern, waar de grote dichtheid van sterren en de extinctie als gevolg van interstellair materiaal het onderzoek bemoeilijken.

Veel andere sterrenstelsels, waaronder spiraalvormige en lensvormige sterrenstelsels, hebben hun eigen galactische schijven.

Gerelateerde termen:

• Galactische uitstulping
• Galactisch centrum
• Galactische halo
• Sterrenstelsel
• Lichtjaar
• Sterrenpopulatie

Galactische uitstulping

In de Melkweg is de galactische uitstulping het gebied rond het galactische centrum, waar sterren in een minder afgeplat volume zijn gerangschikt dan in het omringende schijfvormige gebied. De uitstulping van de Melkweg bestaat voornamelijk uit oude sterren, maar er zijn ook jonge sterren bij. Andere spiraalvormige sterrenstelsels hebben centrale uitstulpingen van verschillende omvang.

Gerelateerde termen:

• Galactisch centrum
• Galactische schijf
• Galactische halo
• Sterrenstelsel

Graad

In de wiskunde is een graad (symbool °) een hoekmaat. Eén graad is 1/360e van een volledige cirkel. Het kan worden uitgedrukt als een decimaal getal of worden verdeeld in boogminuten (symbool ′), waarbij 60′ gelijk is aan 1°, en boogseconden (symbool ″), waarbij 60″ gelijk is aan 1′. Eén boogseconde is 1/3600e van een graad, een extreem kleine hoek.

Graden meten de schijnbare grootte van een object (zie hoekdiameter) en zijn positie aan de hemelbol. Zie ook: declinatie, rechte klimming, hoogte en azimut. Op aarde: breedtegraad en lengtegraad. Ze worden ook gebruikt om de hoekige afstand tussen objecten aan de hemelbol te meten. De breedte van je vuist op armlengte is ongeveer 10°; van de horizon tot het zenit is het 90°. Afhankelijk van de schaal kunnen de resolutie en het gezichtsveld van een telescoop worden uitgedrukt in graden, boogminuten of boogseconden.

Alternatieve betekenis: Een eenheid in de temperatuurmaat, gebruikt met de Fahrenheit- of Celsiusschaal. De Celsiusschaal wordt gedefinieerd door het vriespunt van water op zeeniveau op 0 °C en het kookpunt van water op 100 °C. Een verandering van één graad Celsius is hetzelfde als een verandering van één kelvin, maar ze hebben verschillende nulpunten. Het nulpunt van de Kelvinschaal is het absolute nulpunt, de laagste temperatuur is -273,15 °C. In het oudere Fahrenheitsysteem is een verandering van één graad hetzelfde als een verandering van 5/9e van een graad Celsius of Kelvin.

Gerelateerde termen:

• Absoluut nulpunt
• Hoogte
• Azimut
• Hemelcoördinaten
• Declinatie
• Horizon
• Breedtegraad
• Lengtegraad
• Rechte klimming (RA)
• Zenit