Glossarium astronomicum

Ontsnappingssnelheid

Ontsnappingssnelheid is de minimale snelheid die een object moet hebben om permanent te ontsnappen aan het zwaartekrachtsveld van een hemellichaam. Dit is een scalaire grootheid en zou dus beter ontsnappingssnelheid kunnen worden genoemd; de term ontsnappingssnelheid wordt echter vaak gebruikt. Het eenvoudigste geval is dat van een hemellichaam dat sferisch symmetrisch is - wat een uitstekende benadering is om sterren en planeten te beschrijven. In dit geval wordt de ontsnappingssnelheid op een afstand r van het middelpunt van een lichaam met massa m gegeven door √(2Gm/r), waarbij G de gravitatieconstante is. Aan het oppervlak van een bolvormig lichaam is de afstand tot het middelpunt gelijk aan de straal. Dit betekent dat de ontsnappingssnelheid aan het oppervlak van een ongeveer bolvormig hemellichaam afhangt van de straal en de massa. In het geval van de Zon is dat 617,5 kilometer per seconde (km/s) en voor de Aarde 11,2 km/s. Voor de Maan is het 2,4 km/s, wat betekent dat een voorwerp op de Maan een lagere snelheid moet bereiken om aan de zwaartekracht van de Maan te ontsnappen dan een voorwerp op Aarde nodig zou hebben om de zwaartekracht van de Aarde te verlaten.

Gerelateerde termen:

• Zwaartekracht

Oerknaltheorie

De oerknaltheorie is de basisverklaring voor de evolutionaire stadia van het heelal. In haar eenvoudigste vorm geeft deze theorie ons een idee van het ontstaan van het heelal, van de hete, dichte beginfase tot de expansie ervan in de daaropvolgende 13,8 miljard jaar, tot het heelal dat we vandaag de dag kennen. We zien vandaag de dag bewijs van deze expansie in het Hubble-diagram.

Omdat onze huidige hulpmiddelen astronomen niet in staat stellen om direct terug te kijken naar het begin van het heelal, komt veel van wat we over de oerknaltheorie begrijpen voort uit wiskundige modellen en theorieën. Astronomen kunnen echter wel de chemische elementen bestuderen die zijn geproduceerd tijdens de hete paar minuten na de oerknal (bekend als oerknalnucleosynthese). Ze kunnen ook de nagloed bestuderen die overblijft van de oerknal, een fenomeen dat bekend staat als de kosmische microgolfachtergrondstraling.

Gerelateerde termen:

• Kosmische microgolfachtergrondstraling (CMB)
• Kosmologie
• Hubble-diagram
• Heelal
• Oerknal nucleosynthese