Glossarium astronomicum

Kleurindex

De kleurindex van een ster of ander hemellichaam is het verschil tussen de helderheid of magnitude, gemeten in twee verschillende kleur- of golflengtebanden, zoals geel en blauw. De meest voorkomende kleurindex is (B-V), waarbij B de magnitude is zoals gemeten door een standaard blauwfilter en V de magnitude zoals gemeten door een standaard geelfilter. Het B-filter is vergelijkbaar met de kleurgevoeligheid van ouderwetse fotografische platen, en het V-filter is vergelijkbaar met de kleurgevoeligheid van het menselijk oog. Voor sterren is (B-V) een maat voor de temperatuur, hoewel deze ook kan worden beïnvloed door het roodverkleurende effect van stof tussen de sterren.

Gerelateerde termen: • Kleur • Roodverkleuring

Helderheid

In de astronomie is helderheid de term voor de hoeveelheid elektromagnetische straling die een object uitzendt, of de hoeveelheid licht die we van een object ontvangen.

Het is geen formele wetenschappelijke term, maar wordt vaak gebruikt om de elektromagnetische flux aan te duiden die van een object wordt ontvangen (energie die per tijdseenheid per oppervlakte-eenheid van de ontvanger wordt ontvangen in W/m²). De term "intrinsieke helderheid" wordt vaak gebruikt om de lichtkracht van een object aan te duiden (in watt) en "oppervlaktehelderheid" wordt gebruikt voor uitgebreide objecten als een maat voor de energie die van een object wordt ontvangen per tijdseenheid per oppervlakte-eenheid van de ontvanger per oppervlakte-eenheid aan de hemel van het object (W/m²/steradiaal² of W/m²/boogseconde²). Deze verschillende helderheidsmaten kunnen worden gedefinieerd over het gehele spectrum waarin het object uitzendt, of in specifieke gebieden van het elektromagnetische spectrum.

Om historische redenen beschrijven astronomen de helderheid van een object met behulp van het zogenaamde magnitudesysteem, een logaritmisch systeem dat lagere getallen geeft aan helderdere sterren.

Veranderingen in helderheid stellen ons in staat om fysische processen te reconstrueren, bijvoorbeeld wanneer een ster groeit en helderder wordt, of wanneer een donkerder object voor een helderder object langs beweegt.

Gerelateerde termen:

• Elektromagnetische straling
• Lichtkracht
• Magnitude

Absolute Magnitude

Absolute magnitude is een maatstaf met twee verschillende definities. Beide hebben betrekking op hoe helder objecten lijken onder specifieke omstandigheden. Dit maakt het mogelijk om de intrinsieke eigenschappen van objecten op verschillende afstanden te vergelijken. Dit in tegenstelling tot de schijnbare magnitude, die een maatstaf is voor hoe helder een object lijkt vanaf de locatie van de waarnemer.

Voor objecten buiten het zonnestelsel, zoals sterren en sterrenstelsels, wordt absolute magnitude gedefinieerd als de schijnbare magnitude die een object zou hebben wanneer het wordt bekeken vanaf een standaardafstand van 10 parsec, waarbij de effecten van interstellaire extinctie buiten beschouwing worden gelaten. Dit gestandaardiseerde getal maakt het mogelijk om verschillende objecten te vergelijken op basis van hun intrinsieke helderheid.

Binnen het zonnestelsel wordt absolute magnitude gedefinieerd als de schijnbare magnitude die een object, zoals een asteroïde, zou hebben wanneer het wordt bekeken op een afstand van één astronomische eenheid van de waarnemer, terwijl het object zich op een afstand van één astronomische eenheid van de zon bevindt, en in oppositie. Houd er rekening mee dat een object in het zonnestelsel vanaf de aarde nooit aan deze omstandigheden kan voldoen. De definitie verwijdert echter factoren die afhankelijk zijn van de locatie van het object en de waarnemer, zodat objecten in het zonnestelsel op verschillende locaties met elkaar kunnen worden vergeleken.

Gerelateerde termen:
• Schijnbare magnitude
• Helderheid
• Magnitude
• Parsec