Glossarium astronomicum

Zwart gat

Een zwart gat is een gebied in de ruimte waar de zwaartekracht zo groot is dat niets, zelfs geen licht, eraan kan ontsnappen.

Veel sterrenstelsels, waaronder de Melkweg, hebben een groot zwart gat (een superzwaar zwart gat) in hun centrum.

Astronomen denken dat kleinere zwarte gaten ontstaan wanneer een zware ster aan het einde van zijn leven instort. Astronomen kennen de oorsprong van superzware zwarte gaten echter nog niet.

De buitengrens van een zwart gat staat bekend als de waarnemingshorizon.

In de buurt van zwarte gaten is de natuurkunde zo extreem dat de tijd veel langzamer verloopt (vergeleken met een waarnemer ver van het zwarte gat) en rond kleinere zwarte gaten worden objecten uitgerekt en aan stukken gescheurd. Materie die naar een zwart gat valt, vormt een accretieschijf. Dit kan vaak gepaard gaan met jets van materie die vanuit deze schijf worden uitgestoten. Accretieschijven van zwarte gaten vormen de energiebron van quasars en andere actieve galactische kernen (AGN's), evenals van vele andere röntgenbronnen.

Gerelateerde termen:

• Actieve galactische kern
• Quasar
• Sagittarius A*
• Accretieschijf

Zwartelichaamsstraling

Beschrijving: Zwartelichaamsstraling is elektromagnetische straling van een geïdealiseerd object (zwart lichaam) dat alle straling die erop valt absorbeert en deze weer uitzendt met een snelheid die een toestand van thermisch evenwicht handhaaft. Het spectrum van zwarte lichaamsstraling wordt volledig bepaald door de temperatuur van het lichaam volgens bekende wetten. De meeste sterren zenden licht uit dat vergelijkbaar is met dat van een zwart lichaam bij een temperatuur van enkele duizenden kelvins. Dit moet worden vergeleken met synchrotronstraling en andere vormen van "niet-thermische" straling.

Zonsverduistering

Een zonsverduistering treedt op wanneer de aarde, de maan en de zon in een rechte lijn staan, met de maan tussen de aarde en de zon. Vanaf het aardoppervlak bedekt de maanschijf de zonneschijf aan de hemel; vanuit de ruimte kunnen we de schaduw van de maan over de zonovergoten kant van de aarde zien bewegen.

Er zijn verschillende soorten zonsverduisteringen. Totale zonsverduisteringen, wanneer de maanschijf de zon volledig bedekt; gedeeltelijke zonsverduisteringen, wanneer slechts een fractie van de zonneschijf bedekt is, zelfs bij maximale zonsverduistering; en ringvormige zonsverduisteringen, wanneer de maan verder weg staat dan gemiddeld en daardoor kleiner lijkt dan normaal, waardoor een ring van de zonneschijf zichtbaar blijft, zelfs bij maximale zonsverduistering.

Tijdens een totale zonsverduistering wordt het donkerste punt van de maanschaduw op aarde de "umbra" genoemd, en de rand van de schaduw de "penumbra". Waarnemers in de schaduw zien een totale zonsverduistering, terwijl waarnemers in de bijschaduw een gedeeltelijke zonsverduistering zien.

Gerelateerde termen:

• Eclips
• Maan
• Zon
• Schaduw