Glossarium astronomicum

Corona

De corona van een ster is een gebied van extreem heet plasma met een lage dichtheid rond de atmosfeer van de ster, dat zich miljoenen kilometers de ruimte in kan uitstrekken. Elke ster met een redelijk sterk magnetisch veld, geproduceerd door een dynamo-effect wanneer geladen materie zich binnen de ster beweegt, heeft naar verwachting een corona. Observatie van de corona van onze zon met het blote oog is mogelijk tijdens een totale zonsverduistering, wanneer de corona zichtbaar wordt als een witachtig, onregelmatig gevormd gebied rond de verborgen zonneschijf. Meer in het algemeen wordt de vorm van de corona van een ster bepaald door de magnetische velden van de ster en de uitwaartse druk van het gas in de bovenste regionen. Stellaire corona's hebben zeer hoge temperaturen: met meer dan een miljoen kelvin is de corona van de zon veel heter dan het oppervlak van de zon.

Het mechanisme voor het verwarmen van de corona tot die temperatuur is onderwerp van lopend onderzoek, maar het lijkt duidelijk dat de magnetische velden die de corona vormen een belangrijke rol spelen. De vorm van de corona van de zon verandert op tijdschalen van seconden tot maanden, meestal als reactie op zonneactiviteit, zoals zonnevlammen die plasma in de corona uitstoten, of coronale massa-ejecties waarbij een aanzienlijke hoeveelheid geladen deeltjes vrijkomt.

De vorm verandert ook op een tijdschaal van jaren met wat de zonnecyclus wordt genoemd – de periodieke verandering in sterkte en oriëntatie van het magnetische veld van de zon, met een periode van bijna elf jaar. Verwacht wordt dat dergelijke veranderingen zich op analoge wijze ook in de corona's van andere sterren zullen voordoen.

Gerelateerde termen:

• Chromosfeer
• Zonnevlam
• Zonneprominentie
• Zonnewind>br> • Stellaire structuur

Komeetstaart

Wanneer een komeet zich dicht bij de zon bevindt, verwarmt de straling van de zon het oppervlak van de komeet. IJs op het oppervlak verandert in gas (het "sublimeert") en neemt rotsachtig, stoffig materiaal mee. Het resulterende mengsel vormt een wolk rond de kern van de komeet, de zogenaamde coma. Over het algemeen heeft een komeet twee staarten: De uitgestoten stofdeeltjes vormen de stofstaart van de komeet, die een karakteristieke gebogen vorm heeft. Deze bestaat uit stofdeeltjes die van het oppervlak vrijkomen en de komeet volgen in zijn baan rond de zon. Stofstaarten kunnen miljoenen kilometers of meer lang zijn. Ze reflecteren zonlicht en onder de juiste omstandigheden is hun witachtige, diffuse vorm verantwoordelijk voor het grootste deel van wat er te zien is wanneer een komeet met het blote oog zichtbaar is.

Een aanzienlijk deel van het gas wordt weggeblazen en geïoniseerd door de zonnewind – de elektrisch geladen deeltjes die door de zon worden uitgezonden. Deze ionen vormen de ionenstaart van de komeet, die doorgaans een blauwachtige kleur heeft. De ionenstaart wijst altijd recht van de zon af. Als de komeet zelf van de zon af beweegt, gaat de ionenstaart de komeet voor.

Gerelateerde termen:

• Komeetcoma
• Komeet
• Komeetkern

Aurora

Ook bekend als Aurorae

Een aurora is een vertoning van diffuus licht van variabele kleur in de atmosfeer van de aarde, voornamelijk in de poolgebieden. In het noorden staat het bekend als het noorderlicht of aurora borealis, in het zuiden als zuiderlicht of aurora australis. De aurorae variëren in kleur van blauw en paars tot groenachtig wit tot rood, komen voornamelijk voor op hoogtes van ongeveer 100 kilometer en vormen zich rond twee onregelmatige aurora-ovalen met de magnetische polen van de aarde als middelpunt. Ze ontstaan wanneer geladen deeltjes van de zonnewind of coronale massa-ejecties (CME's) gevangen raken in de magnetosfeer van de aarde, geconcentreerd worden door magnetische velden in de bovenste atmosfeer, en langs de magnetische veldlijnen van de aarde naar de polen spiraliseren. Hun interacties met atmosferische atomen en moleculen produceren de aurora-emissies. Dit effect wordt versterkt tijdens periodes van hoge zonneactiviteit. Aurora is ook waargenomen op andere planeten in het zonnestelsel, met name op Jupiter en Saturnus.

Gerelateerde termen:

• Magnetische polen
• Zonnecyclus
• Zonnewind
• Ruimteweer
• Magnetisch veld