Glossarium astronomicum

Magnitude

In de astronomie is de magnitude een maat voor hoe helder een hemellichaam is. Het magnitudesysteem dat in de astronomie wordt gebruikt, vindt zijn oorsprong in de oudheid als een rangschikking van sterren van de helderste naar de minst heldere. Daarom betekent een kleinere (of meer negatieve) magnitudewaarde dat het object helderder is, en een groter getal dat het object zwakker is. Een ster met een magnitude van -1 is dus helderder dan een ster met een magnitude van 0, die op zijn beurt weer helderder is dan een ster met een magnitude van 1.

Magnitude heeft een logaritmische schaal, waarbij een verschil in magnitude van vijf overeenkomt met een factor 100 verschil in de hoeveelheid ontvangen energie: een ster met een magnitude van 10 is honderd keer minder helder dan een ster met een magnitude van 5. Er zijn verschillende soorten magnitude: schijnbare magnitude meet de schijnbare helderheid van een object, die zowel afhangt van de lichtkracht van het object – hoeveel licht het object uitstraalt – als van de afstand tot de aarde.

De absolute magnitude daarentegen is de waarde die we zouden verkrijgen als het object zich op een standaardafstand van 10 parsec (32,6 lichtjaar) van de aarde bevond. (Voor reflecterende objecten zoals asteroïden geldt een andere definitie.)

In de praktijk wordt de magnitude gespecificeerd voor waarnemingen door een specifiek filter, dat overeenkomt met de helderheid van een object in een bepaald golflengtebereik van licht. Er bestaan talrijke “fotometrische systemen” voor het specificeren van filters en bijbehorende magnitudes. De bolometrische magnitude daarentegen is een directe maat voor de helderheid van een object: de totale elektromagnetische energie die in een bepaalde tijdseenheid wordt uitgezonden. Visuele magnitudes komen overeen met de helderheid zoals die door het menselijk oog wordt waargenomen.

Gerelateerde termen:

• Absolute magnitude
• Schijnbare magnitude
• Helderheid
• Lichtkracht
• Magnetisch veld

Schijnbare magnitude

Schijnbare magnitude is een maatstaf voor hoe helder een hemellichaam voor een waarnemer lijkt. Om historische redenen kent de magnitudeschaal hogere getallen toe aan zwakkere objecten. Magnitude is een logaritmische schaal met een verschil van vijf magnitudes, wat overeenkomt met een factor 100 in de gemeten helderheid.

Er zijn veel magnitudeschalen omdat helderheid kan worden gemeten op verschillende golflengten en met verschillende technieken. De gangbare "visuele magnitudeschaal" is zo ingesteld dat de heldere ster Wega een schijnbare magnitude van nul heeft. Op deze schaal heeft Sirius, de helderste ster aan de nachtelijke hemel, magnitude -1,46, en de magnitudes van de zon en de volle maan zijn respectievelijk -26,7 en -12,7. De negatieve getallen geven aan dat deze objecten helderder lijken dan Wega.

In zeer donkere omstandigheden kunnen mensen met uitstekend zicht sterren tot ongeveer een visuele magnitude 6 zien. Het Hubble Ultra Deep Field bereikt een visuele magnitude van bijna 31. Dit is ongeveer 100 tot de macht vijf of 10.000.000.000 keer zwakker dan magnitude 6.

Gerelateerde termen:
• Absolute magnitude
• Helderheid
• Magnitude
• Golflengte

Absolute Magnitude

Absolute magnitude is een maatstaf met twee verschillende definities. Beide hebben betrekking op hoe helder objecten lijken onder specifieke omstandigheden. Dit maakt het mogelijk om de intrinsieke eigenschappen van objecten op verschillende afstanden te vergelijken. Dit in tegenstelling tot de schijnbare magnitude, die een maatstaf is voor hoe helder een object lijkt vanaf de locatie van de waarnemer.

Voor objecten buiten het zonnestelsel, zoals sterren en sterrenstelsels, wordt absolute magnitude gedefinieerd als de schijnbare magnitude die een object zou hebben wanneer het wordt bekeken vanaf een standaardafstand van 10 parsec, waarbij de effecten van interstellaire extinctie buiten beschouwing worden gelaten. Dit gestandaardiseerde getal maakt het mogelijk om verschillende objecten te vergelijken op basis van hun intrinsieke helderheid.

Binnen het zonnestelsel wordt absolute magnitude gedefinieerd als de schijnbare magnitude die een object, zoals een asteroïde, zou hebben wanneer het wordt bekeken op een afstand van één astronomische eenheid van de waarnemer, terwijl het object zich op een afstand van één astronomische eenheid van de zon bevindt, en in oppositie. Houd er rekening mee dat een object in het zonnestelsel vanaf de aarde nooit aan deze omstandigheden kan voldoen. De definitie verwijdert echter factoren die afhankelijk zijn van de locatie van het object en de waarnemer, zodat objecten in het zonnestelsel op verschillende locaties met elkaar kunnen worden vergeleken.

Gerelateerde termen:
• Schijnbare magnitude
• Helderheid
• Magnitude
• Parsec